*خبرگزاری مهر – سرویس فرهنگ و هنر: در تلویزیون شوراهای بسیار منجر به تعامل کمرنگ بین فیلمسازان و مدیران شده است. به نظرتان این مراحل اداری تا چه حد به کیفیت تله فیلم ها ضربه زده است؟ چون شوراهای متعدد منجر به اعمال سلیقه های متفاوت هم می شوند، سلیقه هایی که چهارچوب قانونی ندارد.
– مهرداد خوشبخت: چارچوب قانونی دارند، اما باید اصلاح شوند. ما که جزو فیلمسازان با سابقه این مملکت هستیم برای دیدن بعضی مدیران سخت وقت ملاقات می گیریم. حجم کارها هم بالا رفته است و سرشان شلوغ شده…
هنگامی که یک فیلمساز، پنج فیلم خوب ساخته است باید مدیر شبکه یا مدیر گروه برای فیلم ششم به او اعتماد کند و کمی نظارت کمتر شود. مسلماً فیلمساز در این مدت ممیزی ها را کاملاً آموخته و نسبت به آنها اشراف دارد. به دلیل از بین رفتن اعتماد، باید من هم نگران فیلم بیست و دومم باشم که تا چه حد درگیر نظارت می شود.گاهی نظارت ها آنقدر بالا میگیرد که فیلمساز حس بدی پیدا می کند به کاری که انجام می دهد و نه تنها به شعور او بلکه به شعور مخاطب هم توهین می شود، در حالی که باید مدیر به سابقه حرفه ای و اعتقادی من اعتماد کند.
از سوی دیگر این سئوال همیشه مطرح است که چرا وقتی این همه نظارت دقیق و موشکافانه وجود دارد باز هم شاهد کارهای ضعیف و حتا بی ارزش هستیم.
*به نظرتان اعمال سلیقههای مدیران در شوراهای متعدد به چنین مشکلاتی دامن نزده است؟ علاوه بر آن خط قرمزها در شبکهها متفاوت است. به عنوان مثال چندی پیش یک فیلمی از شبکه یک روی آنتن رفت و صحنه هایی حذف شد. جالب است وقتی شبکه قرآن همین فیلم را پخش کرد صحنه هایی که شبکه یک آنها را حذف کرده بود را پخش کرد و صحنههای دیگری را حذف کرد.
– این موضوع به نظرم برمیگردد به سیاستگذاری و تعریفی که برای شبکه های مختلف شده چون کارکردهایشان کمی با هم تفاوت دارد.
درشرایط حاضر نکته ضروری این است که ما به مدیران جسورِ بیشتری احتیاج داریم.بطور مثال سریال شهر دقیانوس در سال گذشته پخشِ مناسبش را مدیون جسارت و حمایت معاون سیما بخصوص مدیران شبکه یک از کار شبانهروزی عوامل سریال بود.
به هر حال کار فیلمسازی طاقت فرسا و سخت است برای همه دست اندکارانش، وقتی مدیری را میبینم که از من حمایت میکند، احساس میکنم می توان با تعامل با این مدیر باز هم یک کار خوب ساخت. مسلماً این انگیزه من می شود. به نظرم همین تعداد اندک مدیران جسوری که وجود دارد، همچنان انگیزه ما هستند که در سینما و تلویزیون فیلم بسازیم. منِ فیلمساز هم انگیزه این مدیر میشوم تا او به حمایتش ادامه بدهد و هر دو از کارمان لذت ببریم البته اگر بادمجان دورقابچینها بگذارند!
*آیا ساخت تله فیلمها به لحاظ اقتصادی و هنری وتکنیکی چه تاثیراتی در روند فیلمسازی گذاشته است؟
– تله فیلم به لحاظ شغلی، مالی و هنری در روند فیلمسازی تاثیر زیادی گذاشته است. بازار کار جدید در کشور ایجاد کرده است. وقتی ما این کار را شروع کردیم به این خاطر بود که قصههایی وجود داشت که زمان آن نه به درد سریال میخورد نه برای فیلم کوتاه مناسب بود.
از سوی دیگر به کارگردانان جوان که نمی توانستد در ابتدا اعتماد کنند و سریال بدهند ساخت تله فیلم باعث می شد تا آنها تبحرو استعداد شان را نشان بدهند. در واقع عرصهای باز شد تا بچههایی که تجربه کمتر داشتند، بیایند کار کنند. علاوه بر آن باکس تلویزیون هم برای پخش فیلم های سینمایی پر می شد و نیاز به خرید فیلم نداشت.
با وجود اینکه ما در ایران ژانر به معنای تعریف شده آکادمیک نداریم، چون هر ژانری که می خواهیم کار کنیم درگیر ممیزی ها می شود و ما نمی توانیم به قواعد کامل آن ژانروفادار بمانیم و باید یک جاهایش را حذف کنیم. بنابراین ژانر به آن معنا در ایران وجود ندارد، ولی با تله فیلم میتوانستیم در ژانر تجربه کنیم. در مجموع ساخت تله فیلم امکان تجربه به لحاظ موضوعی را فراهم میکند. با آغاز این تکنیک در ایران توانستیم روی موضوع متافیزیک کار کنیم.
در واقع در سه تله فیلم اولیه که ساختم و جریان ساز شد، سه قصه با گرایش معناگرا یا ماورالطبیعت را کار کردیم. در حالی که اگر قرار بود سه تا سریال با موضوع متافیزیک بسازیم هم هزینه بر بود و هم زمان بر.
بنابراین در این سه تله فیلم تجربه کردیم و توانستیم به سرعت بازخوردهایش را هم بگیریم. برای تجربه های موضوعی، تله فیلم فرمت خوبی بود که با استقبال زیادی رو به رو شد. میتوانستیم روی موضوع های به روز کار کنیم. مثلاً سه ماه بعد از یک اتفاق اجتماعی می توانستیم یک فیلم خوب بسازیم و فورا پخش کنیم، اما در سریال نمیشد.
تله فیلم در سطح کشور بسترخوبی برای چرخش مالی به راه انداخت و جذب سرمایه کرد. از سوی دیگر وقتی موسساتی علاقمند به کار مشارکتی بودند باید برای سریال یک میلیاردی مبلغ 500 میلیون هزینه می کردند، اما برای تله فیلم50میلیون باید پرداخت می کردند. پس قدرت ریسک را بالا برد و جذب سرمایه و نیرو برای تلویزیون کرد. بازار کار برای جوانان فراهم کرد و تکانی به مجموعه فیلمسازی داد و فارغ التحصیلان دانشگاه ها را هم جذب کرد.
*تولید تله فیلمهای خوب میتوانست منجر به ارتقای سطح سلیقه مردم شود، اما این اتفاق نیفتاد و از سوی دیگر کمتر شاهد تله فیلم های اقتباسی بودیم. در حالی که این نوع تله فیلم ها می توانست روی فرهنگ مردم تاثیرگذار باشد. چرا آثار اقتباسی کم است؟
– من در این باره اظهار نظر نمیکنم، چون معتقدم باید افراد مسلط ترو آگاه تر سینما و ادبیات در این باره نظر بدهند. از سوی دیگر من اقتباسی کار نکردم، اما جسته و گریخته شنیدم که برخی می گویند داستان های ما قابلیت تصویری ندارد، در حالی که معتقدم میتوان خیلی داستانها را تصویری کرد و کارهای ارزشمندی ساخت. یادم هست که سال 1365 “قصه های مجید” جایزه بهترین کتاب کودک را گرفت.
در همان سال برادرم کتاب “قصه های مجید” را بهم کادو داد و من هم با علاقه خواندم. در آن سال که نوجوان بودم و علاقمند به فیلمسازی، با خودم می گفتم چطور می توان این قصه ها را که متکی به صدای ذهنی مجید است را به فیلم درآورد و تصویری کرد. تا اینکه چند سال بعد آقای پوراحمد سریالی بر اساس این کتاب ساخت و هنوز هم بعد از گذشت سالها جزو سریال های ماندگار تلویزیون است که مردم با علاقه تکرار این سریال را می بینند.
*متاسفانه فرهنگ کتابخوانی در میان مردم ما ضعیف است. در حالی که اگر کارهای هنری اقتباسی بیشتر ساخته می شد، مسلماً مردم بیشتر به سمت کتاب می رفتند. به عنوان مثال زمانی که مردم مجموعه “قصه های مجید” را دیدند همه به دنبال خرید این کتاب بودند تا بخوانند و بینند چقدر با سریال تفاوت دارد، حتی در آن سالها تجدید چاپ شد.
– خانم عودباشی این فکرهای فرهنگی است که باید بشود. متاسفانه مدیران فرهنگی ما هم سیاسی شدهاند. در تمام دنیا سیاست یک شغل است و تعداد معدودی از مردمشان به این کاراشتغال دارند که اشکالی هم ندارد اما در کشور ما نمیدانم چرا همه میخواهند سیاستمدار باشند (با خنده) – شاید چون سیاستمدارها معروفند و در تلویزیون دیده میشوند! مثل هنرپیشگی که این روزها همه میخواهند هنرپیشه بشوند (با خنده) – حالا بعضی از مدیران فرهنگی ما یادشان رفته که مدیر فرهنگی هستند نه مدیر سیاسی.
البته بخش پژوهش تلویزیون مدتی رمان های چاپ شده را خلاصه میکرد و در اختیار فیلمسازان قرار می داد. نمیدانم چه سرانجامی پیدا کرد. شاید باید یک آقای پوراحمد جدید تازه نفس بیاید تا اقتباس را راه بیندازد. کارهایی که آقای پوراحمد تاکنون ساخته فرهنگی است. باید از او به عنوان فیلمساز فرهنگی تجلیل کرد. در مجموع گاهی ستارههایی در آسمان میزنند و برای مدتی دیده میشوند اما متاسفانه قدرشان را نمیدانیم.
*قرار است به زودی جشنواره فیلمهای ویدئویی برگزار شود. به نظرتان جدا شدن فیلمهای ویدئویی از جشنواره فیلم فجر چه تاثیری در تولید تله فیلم های خوب خواهد گذاشت؟
– جشنوارهها عموماً تاثیرات مثبت میگذارند. از سوی دیگر چون تجربه اول است باید مسئولان بعد از برگزاری دوره اول نقاط ضعف را شناسایی کنند تا در دورههای بعد جبران کنند و همچنین نقاط قوت جشنواره را هم در دورههای بعد تقویت کنند. ما فیلمسازها هم باید به پیشبرد این جریان مثبت کمک کنیم.
*پس اتفاق مثبتی است؟
– بله خیلی مثبت، چون به تله فیلمها به عنوان فیلمهای مستقل تشخص داده میشود. بودن تله فیلمها در جشنواره فیلم فجر باعث میشد در حاشیه قرار بگیرند، اما جشنواره مستقل و در کنار آن سمینارها و ورک شاپها میتواند منجر به اتفاقات مثبت شود و به فرمولهایی برسیم. در این صورت تولیدات بد به مرور خودشان را حذف می کنند، به شرط آنکه تله فیلمهای خوب مورد تشویق قرار بگیرند.
*برخی به تله فیلمها به عنوان فیلم کوتاه نگاه میکنند و مدیران میگویند چند تا تله فیلم بسازید تا بعد به شما سریال بدهیم. این نوع نگاه چه تاثیراتی میگذارد؟ آیا میتوان به آینده تله فیلم امیدوار بود؟
– بالاخره جشنوارهها با سرمایه گذاریای که شده به این سمت میروند که فیلم های خوب را تشویق کنند. اگر در آینده روش پلکان جایگزین روش آسانسور شود، می توان امیدوار بود.
*اگر به وجود نیاید چه اتفاقی میافتد؟
– ما به این سقوط ادامه خواهیم داد. روش پلکانی جدید نیست. در دنیا هم این کار را می کنند. بودن دانشگاه هم یک روش پلکانی است تا بعد از گذراندن دوره هایی افراد مشغول به کار شوند.
*و صحبت آخر.
– باید به ساخت تله فیلم به عنوان یک حرکت صنعتی، فرهنگی و هنری نگاه کرد. نباید فقط فکر کنیم که باید آنتن پر شود. رعایت وجه صنعتی آن بسیار مهم است یعنی کنترل بودجه. با تله فیلم می توان همین ژانرهای نصفه نیمه را تقویت کرد. به عنوان مثال میتوان 10 تله فیلم پلیسی ساخت تا ببینیم کدام بهتر است و بعد از آن سریال پلیسی بسازیم که مورد توجه مردم قرار بگیرد. با ساخت تله فیلم راحت ترو کم هزینه تر می توان به نتیجه رسید.
تله فیلم در کشور تاثیر شغلی فراوانی داشته است و این روزها شبکه های استانی هم تله فیلم میسازند. در حالی که قبلاً هر استانی فقط یک سریال می ساخت. بخصوص که در استان ها نیروهای مستعد بسیاری وجود دارند که مستحق فیلمسازی اند و حالا با ساخت تله فیلم های متعدد این فرصت فراهم شده .خیلی خوشحالم که حرکت ناقص و ابتدایی ما تبدیل به یک جنب و جوش فیلمسازی گسترده شد.
من بچه آبادان هستم – (با خنده) البته از کم استعدادهایش – امیدوارم روز به روز شاهد رشد کیفی و کمی تله فیلم در کشور عزیزمان باشیم آن هم با ورود کارگردان های تازه نفس و خلاق.
————-
گفتگو: فاطمه عودباشی
|