خطر از بیخ گوش خانه تاریخی «حسام لشگر» گذشت

خطر تخریب از بیخ گوش خانه تاریخی ”حسام لشگر” گذشت. تلاش‌های زیادی برای تخریب این خانه انجام گرفته بود و حتی برای این منظور جعل سند هم شد؛ اما جای شگفتی است که این خانه هنوز تخریب نشده و پای بلدوزرها به آن باز نشد.

خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ خانه تاریخی حسام لشگر که در زمره آثار ملی ایران جای دارد تنها چند قدم تا ویرانی کامل فاصله دارد؛ اما بخت یار این اثر ملی بوده که همچنان پا برجا مانده‌است.

این خانه تاریخی در قلب تاریخی تهرانی یعنی خیابان خیام، کوچه کربلائی، کوچه حسام لشگر، پلاک 17 و 19 قرار گرفته و در 25 آبان سال 1384 به شماره 13739 و با قدمت قاجاری در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.

این خانه تاریخی حسام لشگر است که مالکان به همراه 2 کارمند شهرداری برنامه ویرانی آن را ریخته اند
اما چه خطری این اثر را به ویرانی تهدید می‌کرد؟ این عمارت تاریخی همچون بسیاری از خانه‌های دیگر منطقه 12 تهران، درگیر ماجراهای میان شهرداری، مالکان و غیاب کارشناسان سازمان میراث فرهنگی شد. معاون حفظ و احیای میراث فرهنگی تهران طی خبری اعلام کرده بود، به زودی خانه حسام لشگر رونق می‌گیرد! اما در این خبر مشخص نشده بود که خانه‌ای که در آستانه تخریب است، چگونه امکان مرمت آن وجود دارد.

به گزارش کمیته پیگیری خانه‌های تاریخی، مالکین این 2 خانه به دلیل اهمیت ندادن به این بنای تاریخی به عنوان هویت وتاریخ یک ملت و در نظر گرفتن منافع اقتصادی خود، قصد تخریب این بنا داشتند به طوریکه در بخش 5 با پرونده ثبتی خانه تاریخی حسام لشگر آمده است: «به دلیل قرارگیری این بنا در محدوده بازار تهران و ارزش ملک تجاری در این منطقه و به دلیل عدم همکاری مالک قسمت غربی (صنعتگر) و تفکر تخریب و ساخت پاساژ، در صورت عدم توجه، خطر جدی این بنا را تهدید می‌کند.»

اما سناریو تخریب خانه‌های تاریخی همه دارای یک گره هستند: «ثبت بودن خانه حسام لشگر در فهرست آثار ملی کشور است.»

به گزارش این کمیته، مالکین برای رسیدن به اهداف تجاری خود، از طریق 2 کارمند بازنشسته شهرداری تهران اقدام به جعل سند می‌کنند. این 2 مالک با این کارمندان بازنشسته شهرداری تبانی کرده و چون این دو نفر از راهکارهای قانونی مطلع بودند، با دریافت هزینه از مالکین اقدام به جعل سند کردند. اقدامی مبنی بر این‌که عمارت تاریخی حسام لشگر در دهه 50 و در دوره پهلوی دوم از کاربری مسکونی به تجاری تغییر پیدا کرده‌است.

پس از سند‌سازی که در ظاهر واقعی به نظر می‌آمد، این اسناد از سوی مالک به شهرداری منطقه 12 ارائه شد و شهرداری منطقه نیز به دلیل ارائه این سند و دلایل جعلی اما محکم مالکین، قصد داشت که اجازه تخریب این بنای فاخر و ثبت شده که هویت محلی، منطقه‌ای و شهری محسوب می‌شد را صادر کند.

اما این بار مردم محلی دست به کار شدند. بر اساس گزارش کمیته خانه‌های تاریخی، مردم محلی از این موضوع آگاه شدند و پس از تهیه یک استشهاد محلی خطاب به مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران، خواستار تخریب نکردن این آثار با ارزش شهر تهران شدند و اعلام کردند بر اساس اطلاعات گرفته شده از مردم بومی و قدیمی ساکن در محل به عنوان افراد مطلع، تاکنون و به هیچ وجه کاربری این خانه در دهه 50 از مسکونی به تجاری تغییر پیدا نکرده‌است.

مهدی چمران پس از دریافت این نامه به بررسی آن پرداخت و خوشبختانه با درایت رئیس شورای شهر تهران، جعلی بودن اسناد مشخص و از تخریب این بنا جلوگیری شد و 2 کارمند بازنشسته شهرداری توبیخ شدند و به این ترتیب خطر از بیخ گوش خانه حسام گذشت.

این خانه بسیار زیبا که روزگاری یکپارچه بوده وهم‌اکنون به 2 پلاک تقسیم شده، دارای 2 مالک خصوصی است. قسمت شرقی توسط مالک به انبار فرش و محل فروش فرش‌های عتیقه تبدیل شده‌است ولی قسمت غربی متروکه شده و روزگاری سفره‌خانه سنتی در آن دایر بود و هم‌اکنون کسی در آن سکونت ندارد.

معماری بنا با توجه به سبک و تزئینات به کار رفته، متعلق به دوره قاجار و در نوع خود بی‌نظیر است و تقریباً تمام ارزش‌های یک خانه ایرانی را در خود دارد. پلان و تیپ معماری آن از نوع معماری درون‌گرا است که از خصوصیات خانه‌های ایرانی به شمار می‌رود. ارسی بسیار زیبا با 5 اشکوب، شاه نشین، 5 دری، سر ستون با تزئینات برگ کنگری و قاشقی‌های برجسته، هشتی در ورودی بنا و… مختصری از معماری بسیار زیبای این خانه کاملاً ایرانی در شهر تهران است که نمونه آن در تهران وجود ندارد.