شمقدري پنج دقيقه به من وقت ملاقات نداد

علي عطشاني در تازه‌ترين ساخته سينمايي خود سراغ تجربه‌اي تازه رفته است؛ او فيلمي سه بعدي ساخته كه در سي و يكمين جشنواره فيلم فجر به نمايش در مي‌آيد و اين بهانه‌اي است براي گفت‌و‌گو با او.

فيلم سه‌بعدي «آقاي الف» در سال «توليد ملي و حمايت از كار و سرمايه ايراني» متولد شد. اين پيامي بود كه رهبر انقلاب براي سال 91 به مردم و مسوولان دادند و قرار بود سرلوحه اقدامات خرد و كلان كشور باشد. يادم مي‌آيد امام خميني در يكي از فرازهاي مهم خود عنوان كردند كه بهتر است به جاي رهبر به من خدمتگزار بگوييد. اين يك تعارف نبود اين يك اصل بسيار مهم اسلام است كه برگزيده‌ها ‌بايد فروتني بيشتري نسبت به مردم عادي داشته باشند. توصيه تاكيدي رهبر انقلاب خطاب به همه مسوولان، تكريم ارباب رجوع است. مسوولان، مردمي هستند كه در يك مقطع زماني محدود و گذرا انتخاب مي‌شوند تا نوكري ساير مردم را بكنند. اما برخي از مسوولان دچار سوءتفاهم مي‌شوند و در مدت كوتاه مديريت‌شان تصور مي‌كنند به اربابي رسيده‌اند و خودشان را در پشت هفت پرده پنهان مي‌سازند. من يكي از كوچك‌ترين‌هاي سينماي اين كشور هستم و اراده كردم براي سينماي كشورم خدمتي نو انجام دهم كه مشقت زيادي در پي داشت. ما مي‌خواستيم به آنهايي كه دارند با فيلم‌هايي مثل 300، فرهنگ و تاريخ ستايش برانگيز اين كشور را با فيلم‌هاي پيشرفته‌شان تحريف مي‌كنند بگوييم سينماي ما يك سينماي منجمد نيست، ما هم مي‌توانيم فيلم‌هاي تكنيكي و مبتني بر فناوري‌هاي روز بسازيم. من بيش از 10 بار تقاضاي ملاقات با آقاي شمقدري را كرده‌ام ولي هر بار با جواب منفي مواجه شده‌ام. آيا اين همان فروتني توصيه شده اسلام و رهبر انقلاب است ؟

فيلم «آقاي الف» با صد درصد سرمايه خصوصي ساخته شده و يك ريال كمك دولتي دريافت نكرده است. در تمام زمان پيش توليد، فيلمبرداري و پس توليد يك نفر نيامد بگويد كه شما اين ادعا را كرديد حالا كار به كجا رسيده است؟ تا همين الان كه جشنواره در شرف برگزاري است من پيگير اين موضوع بودم كه در اين مراسم فيلم سه‌بعدي من به چه صورت به نمايش در مي‌آيد. هيچ كس به ما يك خسته نباشيد نگفت، همه كارها از ابتدا تا انتها را خودمان به دوش كشيديم. حتي تهيه عينك و ساير خرده‌كاري‌ها هم همگي به عهده خودمان است و اين در وضعيتي است كه من شاهدم براي برخي از تهيه‌كننده‌ها و كارگردان‌ها سنگ تمام مي‌گذارند و هر چه در كيسه بيت المال است سخاوتمندانه براي راضي نگه داشتن‌شان هزينه مي‌كنند. آيا اين نحوه برخورد مصداق عيني «يك بام و دو هوا» نيست ؟

وقتي تقاضا مي‌كردم پنج دقيقه به من وقت ملاقات بدهيد قصد پول گرفتن نداشتم. من مي‌خواستم عرض كنم موقعيتي مهيا شود و تجربه آنهايي كه فيلم سه‌بعدي در قطع كوتاه را كسب كردند براي ما به اشتراك گذاشته شود تا ميزان آزمايش و خطاهاي ما كاهش يافته و بالطبع صرفه‌جويي بيشتري در سرمايه و انرژي انجام دهيم ولي مسوول دفتر ايشان بيشتر از 10 بار به من جواب منفي دادند.

از اينكه آقاي وزير در سخنراني اخيرشان رونمايي نخستين فيلم سه‌بعدي سينمايي را در دوران مديريت خود برشمرده است خوشحالم ولي خوشحال‌تر مي‌شوم از مجموعه سازمان سينمايي‌شان بپرسند كوچك‌ترين كمك به توليد اين فيلم توانفرسا چه بوده است؟

آقاي عطشاني با توجه به اينكه توليد فيلم سه‌بعدي در ايران مخارج تهيه‌كننده را به طور قابل ملاحظه‌يي افزايش مي‌دهد و پس از عرضه يك فيلم موفق، باز نياز به زيرساخت‌هاي لازم مثل سالن‌هاي مناسب نمايش اين نوع از فيلم وجود دارد و همچنين عرضه عينك مخصوص ديدن فيلم سه‌بعدي به تماشاچي، در شمار كمترين مخارج آن قرار گرفته، فكر نمي‌كنيد ريسك‌پذيري زيادي در توليد «آقاي الف» صورت گرفته باشد؟

فيلم سه‌بعدي «آقاي الف» نخستين كار بلند سينمايي در ايران است. البته قبل از اين كساني بودند كه فيلم‌هاي كوتاه، انيميشن و مستند سه‌بعدي ساختند. اما آقاي الف نخستين فيلمي است كه به شكل بلند سينمايي در ايران توليد شده است. زماني كه داشتم فيلم «شش نفر زير باران» را كارگرداني مي‌كردم چند سكانس از فيلم را به صورت سه‌بعدي گرفتيم كه نتيجه دلخواهي هم نداشت. مدت‌ها مشغله ذهني‌ام بود كه اگر زمينه‌يي فراهم شود، بتوانم آغازگر توليد فيلم سه‌بعدي در تاريخ سينماي كشورم باشم اما مي‌دانستم انجام اين امر مستلزم هزينه‌هاي زيادي است و من بايد يا قيد اين كار را بزنم يا به فيلمنامه‌يي دست يابم كه با توجه به شرايط مالي و امكانات موجود در كشور توليد آن يك روياي دست‌نيافتني نباشد. وقتي فيلمنامه «آقاي الف» را خواندم، برآورد اوليه‌ام اين بود كه توليد آن (بدون در نظر گرفتن سه‌بعدي) با هزينه كم‌ ميسر است ولي وقتي درگير توليد شدم (با توجه به مخارجي كه توليد سه‌بعدي در بر دارد) مخارج «آقاي الف» دو برابر هزينه يك فيلم معمولي سينمايي در ايران شد. كار توليد فيلم سه‌بعدي بسيار دشوار و توانفرسا بود ضمن اينكه كار نهايي چه از آب درخواهد آمد، ريسك و دلهره‌يي است كه تا پايان، مشغله ذهني باني كار باقي مي‌ماند. روزهاي اول پيش توليد، وقتي كه من، تهيه‌كننده و برنامه‌ريز فيلم نشسته بوديم و مي‌خواستيم يك تخميني بزنيم، ببينيم فيلمبرداري كار چقدر طول مي‌كشد، هيچ كس هيچ چيزي نمي‌دانست و به هم نگاه مي‌كرديم و مانده بوديم كه چگونه برآوردها را انجام دهيم. چون تا به حال چنين كاري تجربه نشده بود. هيچ كس نمي‌دانست چه اتفاقي مي‌افتد و اصلا قابل پيش‌بيني نبود. شايد براي مخاطبان جالب باشد بدانند فيلمبرداري سه‌بعدي اين فيلم با دستگاهي انجام شد كه طراحي و ساختش توسط بابك محقق (مجري وطراح سه‌بعدي فيلم آقاي الف) انجام گرفته است و فقط هم همين يك دستگاه بود و من مدام اين استرس را داشتم كه اگر به هر دليلي كوچك‌ترين اتفاقي براي اين دستگاه بيفتد كار به طور كامل متوقف خواهد شد و تهيه‌كننده‌ها مي‌دانند توقف چنين پروژه‌يي با آن همه عواملي كه قرارداد مشخص و محدود دارند يعني چه. دكوپاژ، ميزانسن و همه كارهاي ديگر اين فيلم سه‌بعدي، به طور كامل با فيلم معمولي متفاوت بود و بايد بدون هيچ اشتباه و تعللي انجام مي‌گرفت و كار پيش مي‌رفت. وقتي هم كه فيلمبرداري تمام شد نوبت تدوين فيلم فرارسيد. تدوين يك فيلم معمولي يك روال تجربه شده، مشخص و معلومي داشت اما تدوين «آقاي الف» يك تجربه پيچيده و توانفرسا بود. اين نخستين بار بود كه يك فيلم بلند سينمايي از نوع سه‌بعدي در موقعيت تدوين قرار مي‌گرفت.

علت اينكه فيلم «آقاي الف» به عنوان يك فيلم بلند سينمايي در بخش غيررقابتي نمايش داده مي‌شود، چيست؟

براي من چيزي كه مهم است و در اولويت قرار دارد، اين است كه فيلمي كه براي آن اين همه مشقت كشيده شده و با خون دل ساخته شده و تمام مراحل توليد آن بدون كوچك‌ترين حمايتي از بخش دولتي به اتمام رسيده حداقل توسط مردم مورد پسند قرار گيرد. وقتي مي‌گويم حمايت تاكيد مي‌كنم كه منظورم فقط حمايت مالي نيست. مهم اين است كه اين فيلم ديده شود و مورد پسند عموم قرار گيرد. هدف من اين بوده كه كاري انجام دهم كه يك موج جديد ايجاد كند و خط شكن باشد.

آيا فيلم «آقاي الف» به عنوان يك فيلم سه‌‌بعدي از نظر تكنيكي توان رقابت با فيلم‌هاي سه‌بعدي خارج از كشور را دارد؟

وقتي درباره فيلم سه‌بعدي حرف مي‌زنيم بايد دو مقوله را مورد بررسي قرار دهيم يكي اينكه فيلم را به عنوان يك فيلم بخواهيم تحليل كنيم از فيلمنامه گرفته تا بازيگر و هزينه‌هايي كه براي يك فيلم مي‌شود. مقوله بعدي اينكه فيلم را از نظر تكنيك سه‌بعدي بررسي كنيم كه از اين نظر فيلم «آقاي الف» كاملا قابل رقابت با فيلم‌هاي خارجي است و من دوست دارم افرادي كه براي ديدن فيلم به جشنواره مي‌روند فيلم‌هاي سه‌بعدي ديگر را ببينند و سپس تكنيك سه‌بعدي اين فيلم‌ها را با فيلم «آقاي الف» مقايسه كنند كه واقعا براي ما مزيد امتنان خواهد بود.

كبري حسيني لنگرودي / اعتماد