داوران ميانسال، فيلمسازان جوان

جشنواره فيلم فجر نه به عنوان يك جشنواره جدي سينمايي بلكه به عنوان فضايي براي دور هم جمع شدن اهالي سينما و تماشاي آثار، از اهميت بالايي برخوردار است؛ اما مسير شكل‌گيري اين جشنواره بيش از آنكه براساس يك استراتژي مشخص باشد، براساس آزمون و خطا پيش رفته است و اين رويه با نگاهي به دوره‌هاي مختلف جشنواره، اعضاي هيات داوران و آثاري كه مورد توجه داوران قرار گرفته‌اند بيشتر نمايان مي‌شود. امسال در سي و يكمين دوره جشنواره فيلم فجر غير از عليرضا داودنژاد و داريوش مهرجويي كارگرداني كه سابقه بيش از 30 سال فعاليت داشته باشد، حضور ندارد و بخش عمده فيلمسازان حاضر نسل جوان هستند. در مقابل هيات داوران داراي ميانگين سني 55 سال هستند كه به اين ترتيب فاصله‌يي ميان نسل داوران و نسل اغلب فيلمسازان حاضر در جشنواره احساس مي‌شود. رسول صدرعاملي، مهدي فخيم‌زاده، بهروز افخمي، سيدداود ميرباقري، سيد ضياءالدين دري، جمال شورجه مصطفي شايسته داوران اين دوره از جشنواره هستند.

دوره اول

نخستين دوره جشنواره فيلم فجر زماني برگزار شد كه لازم بود سينماي ايران به صورت جدي وارد صحنه شود و عرض اندام كند، سياست‌هايي براي آن تبيين و با توجه به رويكرد جشنواره مورد توجه يا بي‌توجهي قرار گيرد. نخستين دوره جشنواره به صورت غيررقابتي در سال 1361 برگزار شد و آثاري چون حاجي واشنگتن، خط قرمز، مرگ يزدگرد، اشباح و سفير در جريان برپايي جشنواره به نمايش درآمدند. سه فيلم حاجي واشنگتن، خط قرمز و مرگ يزدگرد توقيف شده و تنها حاجي واشنگتن سال‌ها بعد از مرگ كارگردان خود فرصت اكراني كوتاه‌مدت را پيدا مي‌كند.

دوره دوم

تركيبي شامل محمد بهشتي، مهدي حجت، اكبر عالمي، منوچهر عسگري‌ نسب، محمد علي نجفي، سينا واحد و مهدي كلهر جمع نخستين هيات داوران رسمي و داراي شناسنامه بخش مسابقه جشنواره فيلم فجر را تشكيل مي‌دهند. اين جمع هفت نفره ترجيح مي‌دهند هيچ فيلمي را واجد دريافت عنوان بهترين اثر جشنواره تشخيص ندهند. در حضور فيلم‌هايي چون نقطه ضعف، هيولاي درون، خانه عنكبوت و بازجويي يك جنايت، جايزه ويژه هيات داوران نصيب ديار عاشقان حسن كاربخش مي‌شود. لوح زرين بهترين فيلم كوتاه را عباس كيارستمي براي همسرايان به خانه برد.

دوره سوم

سيف‌الله داد، اكبر عالمي، مهدي حجت، محمد خزاعي و محمدعلي نجفي در حضور فيلمي چون كمال‌الملك جايزه بهترين فيلم جشنواره را به مترسك مي‌دهند تا مجموعه ناكامي‌هاي علي حاتمي در جشنواره فيلم فجر را كليد بزنند. پروانه معصومي جايزه بهترين بازيگر زن را براي فيلم گل‌هاي داودي دريافت كرد. پيش از اين به نظر مي‌رسيد قرار نيست زن‌ها در اين جشنواره جايزه بگيرند.

دوره چهارم

داوران اين دوره متشكل از كمال حاج سيد جوادي، محمد خزاعي، مهدي فريدزاده، منوچهر محمدي، جلال رفيع، فريد حاج كريم خان و مجيد بهمن‌پور هيچ اثري را واجد دريافت عنوان بهترين فيلم ندانسته و تنها محض خالي نبودن عريضه از فيلم‌هاي بهار، اولي‌ها، پدر بزرگ، خط پايان، اتوبوس و جاده‌هاي سرد تقدير كردند. اين تركيب هفت نفره در ادامه اين تصميم از اعطاي جايزه بهترين بازيگر نقش اول زن نيز خودداري كردند. بعد از اين تصميم داوران براي بسياري سوال به وجود آمد كه سوسن تسليمي در «ماديان» ديگر چه كار بايد مي‌كرد تا جايزه‌يي از جشنواره دريافت كند.

دوره پنجم

پرواز در شب رسول ملاقلي پور با كنار زدن ناخدا خورشيد، اجاره‌نشين‌ها و شيرسنگي از سوي محمد خزاعي، منوچهر عسگري‌نسب، محمد باقر كريميان، منوچهر محمدي و عطاء‌الله مهاجراني مورد پسند قرار گرفت و جايزه بهترين فيلم جشنواره را از آن خود كرد. در اين دوره عباس كيارستمي پس از جايزه‌يي كه براي همسرايان در جشنواره دوم گرفته بود دومين جايزه‌اش را براي كارگرداني خانه دوست كجاست دريافت كرد. در جشنواره پنجم نيز هيات داوران هيچكدام از بازيگران زن سينماي ايران را واجد دريافت عنوان بهترين بازيگر زن تشخيص ندادند.

دوره ششم

مهم‌ترين نكته اين دوره جشنواره زنده شدن سيمرغ بهترين بازيگر نقش اول زن بود. سيمرغي كه مي‌رفت براي هميشه از سازوكار جشنواره فجر خارج شود بار ديگر اوج گرفته و بر شانه پروانه معصومي نشست. محمد بهشتي، محمد خزاعي، كريم زرگر، محمد باقر كريميان و پس از اين حركت براي اينكه ثابت كنند هنوز هيچ چيز تغيير نكرده و در همچنان بر پاشنه قبلي مي‌چرخد، همچون چند دوره گذشته هيچ فيلمي را واجد دريافت عنوان بهترين فيلم ندانسته و تنها پرنده كوچك خوشبختي را واجد تقديري ويژه تشخيص دادند. شايد وقتي ديگر بهرام بيضايي در اين دوره از جشنواره مورد بي‌توجهي قرار گرفت.

دوره هفتم

مسعود جعفري جوزاني پس از دو تلاش نسبتا ناموفق بالاخره با در مسير تندباد دل محمدرضا بهزاديان، سيف‌الله داد، فرهاد فخرالديني، محمد باقر كريميان و ابراهيم فروزش را به دست آورد. اما شگفتي جشنواره هفتم در جاي ديگري رقم خود؛ رويا نونهالي با دريافت سيمرغ بهترين بازيگر نقش اول زن براي بازي در فيلم عروسي خوبان، دومين بازيگر زني است كه توانست بعد از هفت سال اين جايزه را از آن خود كند. پذيرفته نشدن باشو غريبه كوچك در بخش مسابقه جشنواره هم از آن موضوعاتي بود كه خيلي تعجب كسي را بر نينگيخت.

دوره هشتم

سيف‌الله داد، منوچهر عسگري نسب، هوشنگ كامكار، محمد باقر كريميان و فرهاد صبا جايزه بهترين فيلم را به مهاجر دادند تا ابراهيم حاتمي‌كياي جوان نخستين سيمرغ مهم زندگي حرفه‌يي خود را به دست بياورد. هامون داريوش مهرجويي بيشترين سيمرغ‌هاي فرعي جشنواره را از آن خود مي‌كند و علي حاتمي با فيلم «مادر» از چشم سيمرغ‌دهندگان دور مي‌ماند. يكي ديگر از مهم‌ترين اتفاقات جشنواره هشتم دريافت نخستين سيمرغ بلورين بهترين فيلم اول و دوم از سوي تهمينه ميلاني براي فيلم «بچه‌هاي طلاق» است.

دوره نهم

نكته قابل توجه در دوره نهم جشنواره فيلم فجر اعطاي ديپلم افتخاري است كه ابراهيم حاتمي كيا، عليرضا شجاع نوري، فرهاد صبا، منوچهر عسگري نسب و محمدعلي نجفي براي فيلم عروس به بهروز افخمي دادند و اهميت اين ديپلم را حتي مي‌توان از سيمرغ بلوريني كه به «آپارتمان شماره 13» اهدا شد مهم‌تر دانست. چهره‌هاي بشاش و خوش آب و رنگ ابوالفضل پورعرب و نيكي كريمي بر پرده عريض دقيقا همان چيزي بود كه مخاطب خسته از چهره‌هاي معمول يك دهه گذشته آرزوي ديدنش را داشت. تابوي بزرگ شكسته شده و پروژه ورود ستاره‌ها به دنياي بازيگري كليد خورده بود. اما در آن طرف پرده آخر واروژ كريم مسيحي با دريافت 9 سيمرغ بلورين در جشنواره نهم، ركوردي به ياد ماندني از خود خلق كرد و البته اين سوال را هم به يادگار گذاشت كه چگونه ممكن است فيلمي 9 جايزه اصلي و فرعي بگيرد اما جايزه بهترين فيلم نصيب اثر ديگري – يعني همان آپارتمان شماره 13 – شود.

دوره دهم

بهروز افخمي، خسرو سينايي، فرهاد صبا، رسول ملاقلي‌پور و پرويز مقدم با اهداي سيمرغ بلورين بهترين فيلم اول به بدوك ساخته مجيدي مجيدي، نخستين سيمرغ بلورين را به مجيد مجيدي اعطا كردند. «نياز» ساخته عليرضا داودنژاد با وجود رقباي مهمي چون دلشدگان، بانو و ناصرالدين شاه آكتور سينما، سيمرغ بلورين بهترين فيلم را از آن خود كرد و علي حاتمي در آخرين حضور خود هم در جشنواره فيلم فجر نتوانست هيچ كدام از سيمرغ‌هاي اصلي جشنواره را با خود به خانه ببرد. شگفتي جشنواره دهم اهداي جايزه ويژه هيات داوران به مسافران بهرام بيضايي بود.

دوره يازدهم

ابراهيم حاتمي‌كيا با از كرخه تا راين سيمرغ بلورين بهترين فيلم جشنواره يازدهم را از دستان سيدمرتضي آويني، عزت‌الله انتظامي، عزيزالله حميدنژاد، اسفنديار شهيدي، سيدمهدي شجاعي دريافت كرد. سيمرغ بهترين كارگرداني را سيروس الوند براي يك بار براي هميشه به خانه برد و سيمرغ بهترين فيلمنامه نيز به مهرجويي رسيد تا سينماگران متعلق به دوره پيش از پيروزي انقلاب نيز سهمي در دروي جوايز بزرگ‌ترين جشن سينماي ايران داشته باشند. يكي از نكات جالب دوره يازدهم، حضور فيلمي از جواد شمقدري معاون سينمايي فعلي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در جشنواره بود كه اتفاقا سيمرغي بلورين نيز در بخش بهترين فيلم اول را برايش به ارمغان آورد.

دوره دوازدهم

نتيجه چيدمان سيدمهدي شجاعي، جواد شمقدري، عباس كيارستمي، مجيدي مجيدي و فريدون ناصري در تركيب هيات داوري دوازدهمين جشنواره فيلم فجر اين بود كه جايزه ويژه هيات داوران اين دوره به حماسه مجنون و تيك تاك تعلق گرفت. در اين دوره فيلم‌هايي چون همسر، تاواريش، جنگ نفتكش‌ها و روز فرشته حضور داشتند كه نتوانستند از سد نگاه غالب هيات انتخاب عبور كنند.

دوره سيزدهم

بعد از آنكه بهرام بيضايي موفق نشد فيلمنامه روز واقعه را خود جلوي دوربين ببرد، شهرام اسدي اين وظيفه را بر عهده گرفت و دست آخر با دريافت يك سيمرغ بلورين بهترين فيلم، كار خود را به پايان رساند. ابراهيم حاتمي‌كيا، محمد رجبي، خسرو سينايي، جواد شمقدري و ابراهيم فروزش پس از اهداي سيمرغ بهترين فيلم به روز واقعه، سيمرغ بلورين بهترين فيلم اول را نيز براي فيلم بادكنك سفيد به جعفر پناهي دادند.

دوره چهاردهم

مجيد مجيدي با دومين فيلم خود يعني پدر، گامي بلند در جهت كسب هويتي ويژه به عنوان سينماگري شاخص و صاحب سبك در سينماي ايران برداشته و تركيب مسعود جعفري جوزاني، محمد رجبي، خسرو سينايي، جواد شمقدري و نادر طالب‌زاده، چاره‌يي نمي‌بينند جز تقديري ويژه از اين تلاش كه در قالب اهداي سيمرغ بلورين بهترين فيلم رقم مي‌خورد. در اين دوره پدر رقباي سرسختي چون بازمانده، ليلي با من است، بوي پيراهن يوسف و سفر به چزابه را پيش رو داشت. بازمانده، آخرين اثر سينمايي سيف‌الله داد، فيلمي خوش ساخت است كه جايزه ويژه هيات داوران را از آن خود مي‌كند. سيمرغ بلورين بهترين فيلمنامه به ليلي با من است رسيده و كيومرث پوراحمد براي خواهران غريب سيمرغ كارگرداني مي‌گيرد. نكته جالب دوره چهاردهم شكست دو فيلم برج مينو و بوي پيراهن يوسف ابراهيم حاتمي‌كيا در كسب سيمرغ‌هاي اصلي جشنواره است.

دوره پانزدهم

جهانگير الماسي، محمد رجبي، نادر طالب‌زاده، ابراهيم فروزش و رسول ملاقلي‌پور در پانزدهمين جشنواره فيلم فجر، سه سيمرغ بلورين را به مجيد مجيدي اعطا كردند؛ بهترين فيلم، بهترين كارگرداني و بهترين فيلمنامه. سرزمين خورشيد احمدرضا جايزه ويژه هيات داوران جشنواره را دريافت كرد.

دوره شانزدهم

همه‌چيز در اين دوره حول محور يك فيلم مي‌چرخد و بس؛ در حالي كه هشت ماه بيشتر از انتخابات دوم خرداد نگذشته، آژانس شيشه‌يي به عنوان يكي از سياسي‌ترين آثار سينماي ايران تا آن زمان، از سوي عزت‌الله انتظامي، كيومرث پور احمد، احمد رضا درويش، فرشته طائرپور و مجيد مجيدي مورد توجه قرار گرفته و اكثر قريب به اتفاق سيمرغ‌هاي اصلي و فرعي جشنواره شانزدهم را درو مي‌كند. ميزان سيمرغ‌هاي دريافتي از سوي آخرين فيلم ابراهيم حاتمي‌كيا به قدري است كه حتي مجري مراسم اختتاميه را نيز دچار سرگيجه مي‌كند. سينماي دوم خرداد در حال تولد است و آژانس شيشه‌يي به عنوان نمونه و ويترين اين نوع سينما با دريافت بيش از 9 سيمرغ بلورين، به شكلي تمام عيار در برابر مخاطبان حيرت زده خود عرض اندام مي‌كند. دوراني جديد در حال شكل‌گيري است.

دوره هفدهم

هيواي رسول ملاقلي پور پس از پرواز در شب، دومين سيمرغ بهترين فيلم را از دستان احمدرضا درويش، يدالله صمدي، كيانوش عياري، فرهاد مهرانفر و داود ميرباقري دريافت مي‌كند. اين‌بار سيمرغ بلورين بهترين كارگرداني نيز به سازنده بهترين فيلم اهدا مي‌شود. ابراهيم حاتمي‌كيا با روبان قرمز تنها توانست سيمرغ بلورين بهترين كارگرداني بخش بين‌الملل جشنواره را از آن خود كند. نكته عجيب اين دوره از جشنواره بي‌توجهي هيات داوران بخش مسابقه سينماي ايران به رنگ خداي مجيد مجيدي بود كه البته اين مورد در بخش بين‌الملل و توسط داوران آن بخش جبران شده و سيمرغ بلورين بهترين فيلم را براي او به ارمغان آورد.

دوره هجدهم

در اين دوره از جشنواره همزمان با اوج‌گيري تنش‌هاي سياسي و رسوخ آن به زير پوست جامعه، برخي از سياسي‌‌ترين فيلم‌هاي ساخته شده تا آن زمان كه به شكلي بي‌پرده به نمايش و نقد مناسبات سياسي موجود مي‌پرداختند، به نمايش درآمدند. اعتراض و متولد ماه مهر از جمله اين آثار هستند كه اتفاقا هر دو از سوي هيات داوران بخش مسابقه سينماي ايران، متشكل از شهرام اسدي، محمد بزرگ نيا، امين تارخ، كمال تبريزي و نعمت حقيقي ناديده گرفته شدند. تركيب فوق عوض توجه به محتواي سياست زده برخي فيلم‌ها تصميم گرفتند اثر تلخ اما دلنشين كارگردان خاموش سال‌هاي بعد از پيروزي انقلاب را با اهداي دو سيمرغ بلورين بهترين فيلم و بهترين كارگرداني مورد توجه قرار دهند و بدين‌ترتيب بود كه بوي كافور عطر ياس بهمن فرمان آرا با دريافت اين دو سيمرغ بدل به مهم‌ترين فيلم جشنواره هجدهم شد.

دوره نوزدهم

حضور مجيد مجيدي با فيلم باران در اين دوره از جشنواره، تكليف را از همان اول براي همه روشن كرد. مجتبي راعي، جواد طوسي، فرامرز قريبيان، رسول ملاقلي‌پور، تورج منصوري، سيد ضيا هاشمي و محمدرضا هنرمند جايزه بهترين فيلم و بهترين كارگرداني را به او اعطا كردند. نكته قابل توجه در اين دوره حضور بهرام بيضايي با فيلم سگ كشي پس از 10 سال سكوت در عرصه كارگرداني فيلم بود كه با سيمرغي بلورين براي فيلمنامه جواب داده شد. زير نور ماه، ساخته رضا ميركريمي با بردن دوربين به زواياي خصوصي زندگي يك طلبه، برخي عرصه‌ها را كه تا آن دوره خط قرمز به شمار مي‌رفت درنورديد و جايزه ويژه هيات داوران را از آن خود ساخت.

دوره بيستم

مهم‌ترين اتفاق اين دوره بي‌شك حضور فيلمي از ناصر تقوايي در جشنواره بود كه 15 سال پس از درخشش ناخدا خورشيد رخ داد. كاغذ بي‌خط مورد توجه جمشيد ارجمند، بابك بيات، پرويز پرستويي، كيومرث پوراحمد، نعمت حقيقي، مجيد مجيدي و هارون يشايايي قرار نگرفت تا بهمن فرمان آرا با خانه‌يي روي آب جايزه بهترين فيلم را براي دومين بار به خانه ببرد. در دوره بيستم با ابتكار محمد مهدي عسگرپور، دبير وقت جشنواره از هفت صنف سينمايي يك نماينده در جمع داوران بخش‌ مسابقه سينماي ايران قرار گرفت به اين اميد كه حرف و حديث‌ها كمتر از دوره‌هاي گذشته شود. رسول صدر عاملي با فيلم من ترانه 15 سال دارم پس از سال‌ها حضوري موفق را در جشنواره بيستم تجربه كرد.

دوره بيستم

در غياب بسياري از بزرگان سينماي ايران ديوانه‌يي از قفس پريد ساخته احمدرضا معتمدي توانست نظر گلاب آدينه، محمد بزرگ‌نيا، كامبوزيا پرتوي، رسول صدرعاملي، مهرداد فخيمي و مهرداد فريد را به عنوان هيات داوران بخش مسابقه بيست و يكمين جشنواره فيلم فجر به خود جلب كرده و سيمرغ بلورين بهترين فيلم را به نام خود بزند. يكي از مهم‌ترين اتفاق‌هاي جشنواره بيست و يكم حضور فيلم نفس عميق، جديدترين ساخته پرويز شهبازي است كه با وجود ارزش‌هايش تنها سيمرغ بلورين بهترين فيلمنامه را با خود به خانه مي‌برد. اينجا چراغي روشن است ساخته رضا ميركريمي موفق مي‌شود سيمرغ بلورين بهترين كارگرداني جشنواره فجر را از آن خود كند. در اين دوره از جشنواره يك سيمرغ بلورين به نيكي كريمي به جهت 13 سال حضور مستمر در سينماي ايران اعطا شد.

دوره بيست و دوم

داريوش مهرجويي با ‌ميهمان مامان دل محمد بزرگ‌نيا، ابوالحسن داودي، محمد داودي، مجتبي راعي، مهدي شجاعي، علي نصيريان و مينو فرشچي را برد و سيمرغ بلورين بهترين فيلم را به خود اختصاص داد. نكته مهم جشنواره بيست و دو حضور مسعود كيميايي پس از پنج سال فترت با فيلم سربازهاي جمعه است. مزرعه پدري، ننه گيلانه، دوئل و اشك سرما چهار فيلم مهم و دفاع مقدسي اين دوره هستند كه در اين ميان تنها دوئل موفق مي‌شود چند سيمرغ، آن هم در بخش‌هاي فني و غير اصلي را دشت كند. نمايش جديدترين اثر بهروز افخمي يعني گاوخوني هم با واكنش‌هاي متفاوتي در جشنواره رو به رو مي‌شود و دست آخر شاه بيت جشنواره بيست و دوم با نمايش مارمولك جديدترين اثر كمال تبريزي رونمايي مي‌شود.

دوره بيست و سوم

اين دوره از جشنواره به دليل غيبت نسل سينماگران قديمي و پيش از انقلاب سينماي ايران شور و حال چنداني را به همراه ندارد. هيات داوران بخش مسابقه سينماي ايران متشكل از حميد دهقان‌پور، عزيز ساعتي، فرامرز قريبيان، حسين كرمي، منوچهر محمدي، داريوش مهرجويي و محمدعلي نجفي خيلي دور خيلي نزديك ساخته رضا ميركريمي را به عنوان بهترين فيلم انتخاب كرده و سيمرغ بهترين كارگرداني را به مجيد مجيدي براي فيلم بيد مجنون مي‌دهد. فيلم‌هاي تقريبا شاخص اين دوره عبارتند از كافه ترانزيت، سالاد فصل، زن زيادي، ماهي‌ها عاشق مي‌شوند و ديشب باباتو ديدم آيدا كه سيمرغ‌هاي باقيمانده به نسبت تقريبا مساوي بين‌شان تقسيم مي‌شود.

دوره بيست و چهارم

ابراهيم حاتمي‌كيا پس از مدت‌ها دوري از سيمرغ با كاشتن مين ضد نفر زير پاي دختر جوان يك سردار دوران دفاع مقدس، سيمرغ بهترين فيلم اين دوره جشنواره را به دست آورد. احمدرضا درويش، سيد مهدي شجاعي، فرهاد صبا، رسول صدرعاملي، مجيد مجيدي و اكبر نبوي، حاتمي‌كيا را براي دريافت اين جايزه محق تشخيص داده و تصميم خود را عملي ساختند. در اين دوره اصغر فرهادي با چهارشنبه سوري سيمرغ بلورين بهترين كارگرداني را نيز از هيات داوران جشنواره بيست و چهارم دريافت كرد. در اين دوره جعفر پناهي براي آخرين بار با فيلم آفسايد در جشنواره حضور پيدا كرد كه البته بعد از پايان جشنواره فيلم توقيف شد.

دوره بيست و پنجم

محمدحسين لطيفي در نخستين تجربه جدي خود در عرصه سينماي دفاع مقدس نمره نسبتا قابل قبولي را با فيلم روز سوم كسب كرد. روز سوم در واپسين روزهاي برگزاري جشنواره بيست و پنجم آماده نمايش شد و داوران اين دوره يعني محمدرضا هنرمند، علي نصيريان، محمدعلي نجفي، عبدالحميد قديريان، جواد طوسي، محمد داودي و شهريار بحراني پس از ديدن آن به اين نتيجه رسيدند كه سيمرغ بلورين بهترين فيلم حق روز سوم است. در اين دوره اكثر سيمرغ‌ها بين سه فيلم خون بازي، روز سوم و پابرهنه در بهشت تقسيم شد. نكته ديگر جشنواره بيست و پنجم حضور فيلم سنتوري، اثر جنجالي داريوش مهرجويي در بخش مسابقه جشنواره بود كه سيمرغ بهترين بازيگر نقش اول مرد را براي بهرام رادان به ارمغان آورد.

دوره بيست و ششم

كيومرث پوراحمد، امين تارخ، مسعود جعفري جوزاني، منوچهر محمدي، احمد مرادپور، احمدرضا معتمدي و اكبر نبوي در ميان خيل آثار متوسط جشنواره بيست و ششم بهترين كار ممكن را انجام داده و فيلم رضا ميركريمي را واجد دريافت عنوان بهترين فيلم جشنواره تشخيص دادند. در اين دوره مجيد مجيدي نيز با فيلم آواز گنجشك‌ها در بخش مسابقه حاضر بود كه به دليل دريافت سيمرغ بهترين فيلم از سوي رضا ميركريمي، سيمرغ بهترين كارگرداني نصيب مجيدي شد. جشنواره بيست و ششم با اهداي سيمرغ‌هاي اصلي به دو فيلم آواز گنجشك‌ها و به همين سادگي كار خود را به پايان برد.

دوره بيست و هفتم

بيست سال پس از پرده آخر و دريافت 9 سيمرغ بلورين از نهمين دوره جشنواره فيلم فجر، واروژ كريم مسيحي با اقتباسي ايرانيزه شده از هملت شكسپير، ترديد را به جشنواره فيلم فجر فرستاد و باعث شد حسن بلخاري، ابراهيم حاتمي‌كيا، داود رشيدي، محمد سرير، منوچهر شاهسواري، رسول صدرعاملي و مجيد مجيدي سيمرغ بلورين بهترين فيلم را تقديم او كنند. در دوره بيست و هفتم بهرام بيضايي هشت سال پس از سگ كشي با وقتي همه خوابيم تعدادي از سيمرغ‌هاي غير اصلي جشنواره را از آن خود كرد و ليلا حاتمي نخستين سيمرغ خود براي بازي در نقش اول زن را براي فيلم بي‌پولي گرفت.

دوره بيست و هشتم

محسن علي‌اكبري، مسعود جعفري جوزاني، ابوالقاسم طالبي، اسفنديار شهيدي، سيدناصر هاشم‌زاده و ابراهيم فياض سيمرغ بهترين فيلم و بهترين كارگرداني را براي فيلم به رنگ ارغوان به ابراهيم حاتمي‌كيا اعطا كردند. جداي از نمايش به رنگ ارغوان به عنوان تنها نكته هيجان‌انگيز جشنواره بيست و هشتم، نمايش فيلم زمهرير و جلسه مطبوعاتي جنجالي بعد از آن را نيز مي‌توان جزو نكات جالب توجه اين دوره به شمار آورد.

دوره بيست و نهم

اصغر فرهادي و مسعود كيميايي در ميان انبوه فيلمسازان مطرح حاضر در بيست و نهمين دوره جشنواره فيلم فجر جوايز مطرح اين دوره از جشنواره را از آن خود كردند. جهانگير الماسي، مجيد انتظامي، حسن عباسي، ابوالقاسم طالبي، علي معلم و جابر قاسمعلي با حضور فيلمي چون جدايي نادر از سيمين كار چندان سختي براي اهداي سيمرغ‌هاي ريز و درشت بخش مسابقه سينماي ايران نداشتند. در اين دوره فيلم اصغر فرهادي به همراه جرم و آلزايمر اكثر قريب به اتفاق سيمرغ‌هاي اصلي و فرعي را به خود اختصاص دادند.

دوره سي‌ام

يدالله صمدي، مجيد انتظامي، داوود ميرباقري، ابوالقاسم طالبي، احمدرضا معتمدي، داوود رشيدي، عليرضا رييسيان، اسفنديار شهيدي و جمال شورجه فيلم‌هاي حاضر در سي‌امين دوره جشنواره فيلم فجر را داوري كردند و جايزه بهترين فيلم در اين دوره از جشنواره به هيچ يك از آثار اعطا نشد. «برف روي كاج‌ها» كه مورد بي‌توجهي هيات داوران قرار گرفت، در آراي مردمي به عنوان بهترين فيلم شناخته شد و همچنين به دليل حضور طالبي كارگردان «قلاده‌هاي طلا» در ميان داوران و دبيري جشنواره توسط محمد خزاعي، تهيه‌كننده فيلم قرار نبود اين فيلم مورد داوري قرار بگيرد، اما به هر حال در تعارف‌ها سيمرغ بلوريني هم در دستان طالبي قرار گرفت.

منبع : اعتماد/ پونه درخشي

داوري‌‌ همان مفهوم قضاوت و حكم دادن را دارد و اين كار داوري را دشوار مي‌سازد. در امر قضاوت بايد اصل بي‌طرفي را رعايت كرد. حال بايد ديد كه آيا در جشنواره‌يي با ريشه‌ها و تفكر دولتي و مصلحت انديشي‌هاي – جشنواره فيلم فجر- مي‌توان اين‌گونه بي‌طرفانه داوري كرد؟ مرور اجمالي دوره‌هاي قبلي جشنواره و مقايسه تعداد و تركيب داوران بر اساس تقدم و تاخر زماني و حضور شماري از اين داوران در هر دوره نشان مي‌دهد كه در امتداد آزمون و خطا‌ها، انتخاب داوران و تركيب آنها به تدريج دقيق‌تر و كار‌شناسانه‌تر شده است. نخستين دوره جشنواره در سال 1361 به شكلي نمايشي با عنوان «نخستين فستيوال بين‌المللي فيلم فجر» برگزار شد اما بدون داوري و اهداي جايزه به كار خود پايان داد. البته هدف اصلي از برگزاري جشنواره فيلم فجر در آن دوران اثبات اين موضوع بود كه مي‌توان در گذر تاريخي پرالتهاب بعد از انقلاب و نيز شرايط جنگي حاكم بر كشور، جشنواره‌يي در ابعاد جشنواره‌هاي جهاني فيلم تهران برگزار كرد. اما پس از آن دومين دوره جشنواره فيلم فجر تا جشنواره پانزدهم در‌‌ همان محدوده داخلي برگزار شد. در بين داوران دوره‌هاي مختلف اين نام‌ها بيشتر به چشم مي‌خورد. محمدعلي نجفي، محمد خزايي، مهدي حجت، اكبر عالمي، سيدمهدي شجاعي، جواد شمقدري، منوچهر محمدي، محمد رجبي… عدم تنوع در تركيب داوران و حضور غالب فيلمسازان موجه و بدون مساله در يك مقطع زماني طولاني از جشنواره نشان مي‌دهد كه نيت اصلي سياستگذاران، برگزاري جشنواره‌يي بي‌دردسر به دور از هر گونه تنش بوده است. از طرفي همين سياستگذاران در طول برگزاري 30 دوره جشنواره نشان داده‌اند كه تمايل چنداني به حضور منتقدين در تركيب هيات داوران ندارند. شايد به اين دليل كه منتقد زياد به مصالح عمومي و اهداف اصلي و جانبي جشنواره كاري ندارد و مي‌خواهد متر و معيار خود را با ذات و جوهره سينما بيان كند. به هر تقدير اگر حضور شهيد سيدمرتضي آويني كه در كنار مستندسازي گاهي نقدي نيز بر فيلم‌هاي سينمايي مي‌نوشت را از يازدهمين دوره جشنواره فاكتور بگيريم، براي نخستين بار در جشنواره نوزدهم از يك منتقد و صاحب نظر سينمايي از جامعه منتقدين نيز در هيات داوران استفاده شد. از ديگر منتقداني كه در بخش مسابقه جشنواره جزو داوران بخش مسابقه بوده‌اند مي‌توان از جمشيد ارجمند، مهرداد فريد، اكبر نبوي، مسعود فراستي، علي معلم و نگارنده نام برد. اما نكته‌يي كه نگارنده در دو دوره حضورش در تركيب هيات داوران بخش مسابقه سينماي ايران در جشنواره‌هاي نوزدهم و بيست و پنجم با آن مواجه بوده، وجود فضايي تفاهم‌آميز و مجموعه‌يي مستقل و بدون هرگونه مصلحت‌انديشي و تصميم‌گيري محافظه‌كارانه بوده است. اين را با صداقت مي‌گويم كه در اين دو دوره هيچ‌گونه دخالت و ارائه طريقي از سوي دبير جشنواره (مرحوم سيف‌الله داد و رضا داد) صورت نگرفت. تصادفي بودن اين وضعيت و مشابهت آن با نوع داوري دوره‌هاي ديگر جشنواره را بايد داوران منتخب اين دوره‌ها شهادت دهند. در پايان، نكته مهم و قابل بحث اينكه جشنواره با قدمت ?? ساله‌اش نياز به بازنگري در اصول و خط مشي خود و جسارت در انتخاب افراد اهل فن و صاحبنظري دارد كه تاكنون كمتر به بازي گرفته شده‌اند يا حضور بسيار محدودي در تركيب داوران بخش‌هاي مختلف جشنواره داشته‌اند.